Een verhaal van ver: Angkor.. Wat?!

Lang lang geleden, wel meer dan 1000 jaar geleden, in een land hier ver vandaan, Cambodja, woonde een koning: Koning Jaya de 2e. Jaya wilde graag belangrijker zijn dan alle andere koningen die voor hem aan de macht waren geweest. Dus Jaya maakte een plannetje: Wat was er nou beter en specialer dan koning worden? God worden! Het liefst een Hindu-God, dan wist hij in ieder geval zeker dat iedereen uit het land hem zou aanbidden tot aan zijn dood en daarna. Een aardse variant van een Hindu-God zoals Vishnu. Vishnu verscheen regelmatig in verschillende gedaanten, dus waarom niet verschijnen als Jaya de 2e? Dat was geloofwaardiger dan te verschijnen als Ganesha met het blauwe olifantenhoofd of als Vamana de dwerg of als schildpad! Nee, Jaya had er lang over nagedacht en verschijnen als koning Jaya de 2e was het beste plan wat er tot nu toe op aarde en hemel had bestaan. Maar God werd je niet zomaar, toen ook al niet. Om een echte Goden-Koning te worden besloot Jaya een aantal regels op te stellen: Je moet een tempel bouwen, dan nog een op een berg en je moet het gekker, groter en bonter maken dan de koning die voor jou aan de macht was. En als er gedoe was in de stad, was je verplicht om de hoofdstad te verplaatsen naar een ander gebied in het land.

Afin: Jaya de Tweede bouwde en bouwde, hij bouwde een nieuwe hoofdstad in Cambodja en noemde het Angkor, wat 'heilige stad' betekent. Hij ontwikkelde een eigen cultuur en het Khmervolk was geboren. Ook de architectuur was belangrijk nu er een hele nieuwe stad gebouwd werd, op de hoogste heiliger berg: Mt Meru. De stenen om mee te bouwen kwamen van ver en werden door de rivier naar de stad gebracht. Hij bouwde tot hij een ons woog en daar uiteindelijk ook aan dood ging...

Een paar jaar en 1 nietnoemenswaardige koning later kwam een wel degelijk noemenswaardige koning aan de macht: Koning Indra, wederom een Goden-Koning want hij bouwde alle tempels die hij moest bouwen en als klap op de vuurpijl bouwde hij ook een groot zwembad, waar de hele stad ontzettend blij mee was. Want naast zwemles was het zwembad, wat vol met water zat, ook handig om de rijstevelden water mee te geven en zo had niemand meer honger. Deze waterresevoirs symboliseerden ook de zee, die de tempels omringde. Vlak voordat Koning Indra in vrede stierf bouwde hij nog gauw een klein meesterwerkte: Bakong, om zijn krachten te bewijzen. Men zou hem nooit vergeten. Ook zijn zoon Yaso vergat zijn vader niet gauw. Yaso volgde zijn vader trouw op als nieuwe Goden-Koning: Koning Yaso. Hij bouwde iets spectaculairs, om zijn overleden vader te overtroeven, zijn pootje eens even hoog op te tillen: een tempel, Lolei, op een eilandje midden in het zwembad gebouwd door zijn vader. Ja, macht was alles. Toen Yaso een aantal jaren erna moe maar voldaan naar de Hindu-Hemel vertrok was het tijd voor wat nieuws:

De hoofdstad werd verplaatst, op naar Ko Ker, wat tientallen kilometers verderop waar Koning Rajendra de Tweede de touwtjes in handen nam. Hij bouwde een handje vol tempels, zoals Eastern Mebon, Pre Rup (waar je prachtige zonsondergangen kunt zien) en Banteay Srei. Banteay Srei lag kilometers verwijderd van de rest van de stad. Banteay Srei was anders, niet koninkijk en pas een jaar voordat Koning Rajendra dood ging klaar. Het was gebouwd door de raadgever van Koning Rajendra, die het stukje land gekregen had van de koning. 'Bouw er maar wat leuks op', en zodoende: er kwam iets anders, iets kleiners, iets mooiers, zorgvuldiger en liefelijker dan de rest van alle tempels. De meest nauwkeurige graferingen zijn hier nog te vinden, liefdesverhalen uit India.

Enkele jaren, koningen, tempels later was het weer tijd voor wat nieuws. Het was inmiddels 1113 en het was de taak aan de inmiddels aangetreden Koning Surya de Tweede om wat origineels te bedenken. Hij was een sterke man en had veel invloed op het Khmer volk. Hij was zo overtuigend dat zijn invloed tot aan Birma en Maleisie reikte. Maar er was nog iets anders met deze koning; hij was idolaat van de Hindu-God Vishnu, de beschermer. Hij wijdde zijn nieuwe tempel, stadskern, aan deze altijd beschermende en terugkerende God. Deze tempel was duidelijk anders dan alle andere tempels ooit gebouwd. Deze moest groter, hoger, mooier, moest meer functies bekleden, het moest een stad in een stad worden, en 5 torens erop met goud bekleed, 200 meter breed worden en 's werelds grootste  religieuze bouwwerk worden allertijden. Angkor Wat was geboren. Wel 37 jaar lang hebben 100.000 mensen, 24 uur per dag met olifanten en paarden aan deze tempel gebouwd. Vlak nadat Ankor Wat een beetje vorm begon te krijgen en Vishnu zich eindelijk een beetje thuis begon te voelen, werd het Cham volk uit buurland Vietnam een beetje jaloers. Zoveel schoonheid, rijkdom en pracht hadden ze nog nooit gezien. Kapot moest het! Ze besloten met fakkels, zwaarden, paarden en olifanten Angkor Wat eens goed met de grond gelijk te maken. Ze brandden de houten huizen rondom de tempels plat en alles was verloren. De koning was zo bang dat hij in een hoekje is gaan huilen en er niet meer vandaan is gekomen, totdat er pas 4 jaar later een nieuwe dappere koning aan kwam waaien.

'En nou is het genoeg', brulde de nieuwe Koning Jaya de 7e. Hij kwam met gescheurde kleren net van het slagveld bij de grens vandaan om de Chams te vechten. Hij verzocht de Chams, die nog steeds alles aan het plunderen waren, vriendelijk doch dwingend te vertrekken. Koning Jaya de 7e werd zo verdrietig van de verwoeste stad dat hij besloot dat het tijd was voor een nieuw begin, een frisse start, zonder Vishnu, die bracht toch alleen maar ellende met zich mee. Alles wat nog te redden viel werd ingepakt en de stad werd achter gelaten om door de jungle opgenomen te worden.  Jaya de 7e was al een beetje oud toen hij koning werd, al 56. Wat er op neer kwam dat hij haast moest maken als hij nog een goede Goden-Koning wilde worden, en heel wat imposante tempels moest bouwen voordat hij ook dood ging. Kortom: Kwantiteit werd verkozen boven kwaliteit, waardoor tot op de dag van vandaag zijn tempels volledig opnieuw moeten worden opgebouwd.

Een nieuwe plek en een nieuwe stad dus: Jaya de 7e was er klaar voor. Maar hij was ook klaar met de Hindu-Goden en hij sloeg een nieuwe weg in. Zijn nieuwe stad zou voor iedereen zijn, maar vooral voor de Boeddhisten. Voor het eerst in de Angkorperiode werd er een tempelcomplex geweid aan Boeddha, maar stond tegelijk ook open voor Hinduisten: Angkor Thom. Daarnaast bracht hij overal graveringen aan met afbeeldingen waar het alledaagse leven , maar ook de slagvelden en nederlagen van het Khmervolk werden afgebeeld. Maar Jaya had nog maar kort de tijd en bedacht iets zodat niemand hem zou vergeten, hoe kort hij ook aan de macht zou zijn: Midden in Angkor Thom bouwde hij Bayon, de hoofdtempel, waar hij van steen zijn eigen hoofd metselden, omringd door gezichten van Boeddha. Helaas hebben alle stenen gezichten het tot op de dag van vandaag overleefd, behalve die van Jaya de 7e.

Na Angkor Thom, wat toch wel het hoogtepunt is van heel Angkor, verhuisde de hoofdstad al vrij gauw naar Phnom Penh waar hij nog steeds te vinden is. In 700 jaar tijd hebben wel 20 verschillende Goden-Koningen, Hindu of niet, hun werk wel verricht. Het ging om handel, cultuur, politiek en macht. En nu gaat het om tuktuk's, postcards, shawls en armbandjes EN een prachtige schat: Angkor.